Dlaczego nie mogę rozpowszechniać zakupionych zdjęć?

Czy kiedykolwiek kupiłeś zdjęcie i zastanawiałeś się, dlaczego nie możesz nim swobodnie zarządzać udostępniać lub sprzedawać dalej? Właśnie w tym momencie stajesz przed kwestią licencji i prawa autorskiego, które chroni prawa twórcy nawet jeśli sprzedał ci zdjęcie. Dlatego tak ważne jest, aby przed podpisaniem umowy licencyjnej dokładnie zapoznać się z jej treścią i zrozumieć jakie prawa nam przysługują.

W tym artykule wyjaśnimy czym jest licencja na zdjęcie, jakie prawa posiadasz jako licencjobiorca oraz dlaczego nie możesz swobodnie rozpowszechniania zdjęć, które kupiłeś od fotografa.

Na wstępie warto wyjaśnić czym są prawa autorskie w kontekście fotografii

Fotografia podobnie jak muzyka czy literatura jest uznawana za utwór w rozumieniu prawa autorskiego. Zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994 roku o prawach autorskich i prawach pokrewnych przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór). Oznacza to, że fotografia jako dzieło twórcze jest objęta ochroną prawa autorskiego które przysługuje jej autorowi. Prawo autorskie zapewnia autorom fotografii szereg praw, takich jak prawo do decydowanie o wykorzystaniu swojego dzieła, prawo do oznaczenia swojego imienia lub pseudonimu a także prawo do wynagrodzenia za korzystanie z jego utworu przez innych. Ochrona ta dotyczy zarówno oryginalnych fotografii, jak i ich cyfrowych kopii. Warto podkreślić, że prawa autorskie do fotografii przysługują jej autorowi automatycznie od momentu stworzenia dzieła bez konieczności składania jakichkolwiek dokumentów. Oznacza to, że fotografia jest chroniona już od momentu jej powstanie niezależnie od tego, czy jest opublikowana, czy nie.

Umowa o przeniesienie praw majątkowych czy umowa licencyjna?

Zgodnie z przepisami prawa autorskiego, istnieją dwa kluczowe rodzaje umów, które mają duże znaczenie w kontekście wykorzystania fotografii – umowa o przeniesienie praw majątkowych oraz umowa licencyjna.

Umowa o przeniesienie praw majątkowych w kontekście prawa autorskiego jest kluczowa, ponieważ skutkuje przeniesieniem praw majątkowych twórcy na inną osobą. Natomiast drugim rodzajem umowy jest umowa licencyjna, która daje licencjobiorcy prawo korzystania z utworu, ale prawa majątkowe pozostają przy licencjodawcy.

W praktyce wybór między umową licencyjną a przeniesieniem praw autorskich do zdjęcia zależy przede wszystkim od potrzeb i oczekiwań obu stron. Przy korzystaniu z fotografii w celach komercyjnych przeniesienie praw autorskich może być korzystniejsze, ponieważ daje większą swobodę w korzystaniu i rozpowszechnianiu zdjęć.

Jednak, dla wielu fotografów, przeniesienie praw autorskich do ich dzieł jest zbyt dużym ryzykiem i preferują oni udzielanie licencji na zdjęcia, aby zachować kontrolę nad sposobem korzystania z ich twórczości. Bez względu na wybór ważne jest, aby obie strony były świadome praw i obowiązków związanych z korzystaniem z fotografii i ich ochrony.

W tym artykule skupimy się na zagadnieniu umowy licencyjnej.

Umowa licencyjna jest czynnością prawną, na podstawie, której twórca uprawnia licencjobiorcę do korzystania z utworu w określony sposób. Licencja wyłączna i nie wyłącza to dwa rodzaje umów licencyjnych, które regulują korzystanie z praw autorskich. W przypadku licencji wyłącznej, licencjobiorca otrzymuje wyłączne prawo do korzystania z utworu a licencjodawca nie może udzielić licencji innym podmiotom. Natomiast w przypadku licencji niewyłącznej, licencjobiorca ma prawo do korzystania z utworu, ale licencjodawca może nadal udzielać licencji innym podmiotom. Ostatecznie wybór między tymi dwoma rodzajami zależy od umowy między stronami oraz ich potrzeb i wymagań.

Treść umów licencyjnych można kształtować w dowolny sposób jednak konieczne jest wskazanie następujących kwestii: oznaczenia utworu; pól eksploatacji, uwzględniając miejsce i czas korzystając z utworu oraz sposób korzystania z utworu.

Ważnym elementem umowy licencyjnej jest czas jej trwania. Zazwyczaj umowy te zawierane są na okres od 2 do 3 lat lub na czas nieokreślony. W przypadku licencji na czas nieokreślony zawsze istnieje możliwość wypowiedzenia umowy z zachowaniem okresu wypowiedzenia który może być określony w umowie, a jeżeli umowa milczy w tej kwestii to zastosowanie ma termin ustawowy, który wynosi rok ze skutkiem na koniec roku kalendarzowego. Licencjobiorca nie może udzielać dalszych sublicencji, chyba że umowa stanowi inaczej.

Zgodnie z przepisami, udzielenie licencji wyłącznej musi nastąpić w formie pisemnej, w przeciwnym razie taka licencja jest nieważna. Natomiast w przypadku licencji niewyłącznej nie ma przepisów co do koniecznej formy, więc może być on udzielona nawet ustnie. Niemniej jednak dla celów dowodowych warto zachować informację o udzielonej zgodzie na przykład w formie e maila.

Jeśli masz umowę licencyjną na zdjęcia i chcesz przekazać się innej firmie, musisz uważać na ograniczenia wynikające z umowy. Jeśli umowa zawiera ograniczenia to cel lub osoby, która może wykorzystać zdjęcia, to przekazanie ich innej firmy może naruszać umowę i prawa autorskie fotografa. Dlatego przed przekazaniem zdjęć, warto bardzo dokładnie przeanalizować umowę licencyjną i skontaktować się z fotografem, aby upewnić się, że nie łamie się żadnych warunków umowy.

Zgodnie z przepisami ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, istnieją pewne sytuacje w których można korzystać z już opublikowanego utworu, bez konieczności uzyskania zgody autora. Jednakże, takie korzystanie jest dopuszczalne w ramach tzw. użytku osobistego, co oznacza, że korzystając z twór jest ograniczony do celów prywatnych i niekomercyjnych.

Naruszenie umowy licencyjnej.

Niestety niektórzy klienci nie przestrzegają umowy licencyjnej i wykorzystują zdjęcia w sposób niezgodny z umową. Przykładem takiego działania jest upowszechnienie zdjęć bez zgody fotografa.

Naruszenie umowy licencyjne na zdjęcia może prowadzić do wielu negatywnych konsekwencji prawnych i finansowych. W zależności od warunków umowy oraz przepisów prawa właściciel praw autorskich może domagać się zadośćuczynienia za naruszenie swoich praw, a także dochodzić zwrotu uzyskanych korzyści z nieuprawnionego wykorzystania zdjęć. W skrajnych przypadkach, takie naruszenie może nawet prowadzić do postępowania karnego, jeżeli naruszenie było celowe i znacznie wpłynęło na sytuację właściciela praw autorskich.

Klienci czasem nie zdają sobie sprawy z naruszenia praw autorskich, gdy korzystają z zdjęć bez odpowiedniego zezwolenia fotografa. Jednak warto pamiętać, że udzielając licencję na zdjęcia fotograf określa warunki, w jakich można z nich korzystać. W podobny sposób jak w przypadku zakupu płyty CD, gdzie nie wolno nam rozpowszechniać lub sprzedawać jej zawartości, z licencją na zdjęcia jest podobnie. Dlatego ważne jest, aby zawsze pamiętać o przestrzeganiu warunków licencji i nie dopuścić do naruszenia praw autorskich fotografa.